مهندسی مکانیک

مهندسی مکانیک به عقیده خیلیا مادر علوم مهندسی هست. نظری که البته خیلیا هم باهاش موافق نیستن، مخصوصا برقی ها! :)

اما به نظرم دلیلی که باعث شده چنین ذهنیتی (مادر مهندسی ها بودنِ مکانیک) تو ذهن برخی شکل بگیره، اینه که فارغ التحصیل این رشته (به شرطی که درساشو خوب بخونه!:) ) باید با الفبای رشته های دیگه آشنا باشه. از مهندسی برق، عمران، مواد، نفت، هوافضا و پزشکی گرفته تا رباتیک و کامپیوتر و معماری و حتی صنایع!

اونم با وجود دروسی مثل مبانی برق 1و2، مقاومت مصالح1و2و3، علم مواد، انتقال حرارت1و2و3، مکانیک سیالات1و2، ارتعاشات و کنترل اتوماتیک و... و دروس تخصصی دیگه..

اما جدای از این حرفا.. شاید از منظر بیرونی این رشته تفلون و نچسب به نظر بیاد، اما ملموس بودن بیش از حد این رشته باعث میشه که حتی اونایی که به اکراه این رشته رو انتخاب کردن هم، پس از مدتی شدیدا دوستدارش بشن! :)

و شاید این حرف داوینچی بی جهت نیست که "مکانیک بهشت ریاضیات است!" J

 

سعی میکنم تو این پست دو سه تا از گرایش های این رشته رو در مقطع کارشناسی معرفی کنم. البته فکر کنم از حوصله دوستانی که لطف دارن و این وب رو دنبال میکنن خارج باشه..

اما همینکه یه نفر در شرف انتخاب رشته باشه و این مطلب رو ببینه کفایت میکنه! و البته با این پست به قولم به جناب "رفیق" عمل کردم!! :)

 

تعداد واحدهای این رشته تو کارشناسی پیوسته و بدون پیشنیاز(دانشجوها تو برخی از دانشگاه ها ملزم به گذروندن چند واحد پیشنیاز هستن!) حدود 140 واحد هست.

-         - 20 واحد عمومی

-         - 25 واحد دروس پایه مثل ریاضی، شیمی، فیزیک و ...

-         - 61 واحد دروس اصلی مثل اون درسهایی که تو پاراگراف دوم بهشون اشاره شد.

-         - دروس تخصصی الزامی و انتخابی جمعا 27 واحد

-         - و نهایتا دروس کارگاهی و کارآموزی و پروژه 7 واحد.

دروس تخصصی انتخابی که حدود 15 واحد هست و بعضی از دروس تخصصی الزامی، بسته به نوع گرایش متفاوت هستش.. به عبارتی در کارشناسی، نهایتا 20 واحد بین گرایش های مختلف تفاوت وجود داره.

گرایش های این رشته در کارشناسی 12 تاست که عبارتند از : مکانیک جامدات، حرارت و سیالات، ساخت و تولید، طراحی مکانیکی، سیستمهای دینامیکی و کنترل، تأسیسات، خودرو، هوافضا، بیومکانیک، مکاترونیک و نهایتا نیروگاه و انرژی. البته سه تا گرایش اول معروف ترند و تو خیلی از دانشگاه ها این گرایش ها وجود داره ، اما گرایش های دیگه هم تو بعضی از دانشگاه ها وجود داره.

من هم در مورد همون سه تا گرایش یه چیزایی مینویسم، اگه در مورد سایر گرایش ها یا همین سه تا گرایش، اطلاعاتی خواستین، بگین.

 

گرایش کارشناسی من حرارت و سیالات بود، با نیم نگاهی به تاسیسات و تبرید. تو این زمینه اگه سوال تخصصی داشتین بپرسین. اگه جوابشو هم ندونم، واسه اینکه ضایع نشم :)) تمام سعیمو میکنم پیدا کنم براتون ;)

 

مکانیک جامدات

خود مکانیک یعنی حرکت.. و ارتباط بین سه عبارت حرکت ، انرژی و نیرو علم مکانیک رو شکل میده.

مکانیک جامدات علم بررسی حرکت مواد جامد هستش.. البته تخصصی ترش اینه که تو این رشته به بررسی حرکت(ماکرو و میکروسکوپیک) محیط های پیوسته پرداخته میشه.. حرکتی که ناشی از دما یا هر نیرویی باشه..

البته همونطور که میدونید محیط پیوسته واقعی در کائنات نداریم و بیشتر حجم جهان رو فضای خالی و خلاء تشکیل میده(حدود 96 درصدش رو)، اما در مقیاس با مایعات و گازها میشه جامدات رو پیوسته به حساب آورد.

همین گرایش رو در کارشناسی ارشد هم داریم. در مورد حوزه  های کاریش هم.. تقریبا هر جایی که با طراحی جامدات(طراحی بدنه هر نوع وسیله ای، پلت فرم، مخازن و...) سر و کار داشته باشه به یک کارشناس مکانیک جامدات نیازمنده.. کارخونه ها ، شرکت های مشاور و ... .

کسی که میخواد این گرایش رو انتخاب کنه، باید با نرم افزارهایی مثل Catia، SolidWorks ،Pro Engineer و ... ؛  نرم افزارهای برنامه نویسی مثل C یا C++ ، MatLab، fortran و ... ؛ و نرم افزارهای تحلیلی مثل Abaqus، Ansys و... آشنا باشه.

البته نیازی نیست همه این نرم افزارها رو یاد بگیرین.. خیلی از مهندس نماهای امروزیمون متاسفانه کارایی اکثر این نرم افزارها رو نمیدونن چیه، چه برسه به بلد بودن!! اما یادگیری یکی از نرم افزارهای هر شاخه (مثلا سالید-متلب-ابِکس) در حدمطلوب، خیلی تو آینده کاری موثر هستش.

 

مکانیک حرارت و سیالات

این شاخه از مکانیک به واقع به هر رشته ای که با مایعات و گازها(سیالات) ارتباط داره قابل گسترشه.. و میشه از این طریق به اون زمینه ها لینک شد!

انرژی هسته ای (بررسی فعل و انفعالات شکافت هسته ای از نظر انتقال حرارت برای ساخت انواع مدرن سانتریفوژ و ...)

نیروگاه ها (گازی، آبی، بادی،هسته ای، خورشیدی، زمین گرمایی و... ؛هر کدومشون یه شاخه وسیعیه واسه خودش)

صنایع نفت و پتروشیمی ( طراحی انواع مبدل های حرارتی و...)

آب و هواشناسی ( اقیانوش شناسی؛ مطالعه جریان طوفان ها و ...؛ راهکارهای کاهش خسارات پدیده های مثل افزایش دمای جهانی، ال نینو و... )

تاسیسات مکانیکی ( تاسیسات موتورخانه،طراحی و انتخاب تجهیزات تهویه مطبوع ساختمان ها و ... . البته این بخش خودش یه گرایش جدا هستش)

سیستم های آبرسانی شهری و روستایی (طراحی لوله ها با توجه به نیروهای وارد شده از سیال درون لوله و...)

آیرودینامیک خودروها و هواپیماها ( طراحی زیبا و افزاینده سرعت و در عین حال ایمنِ وسایل نقلیه یکی از هیجان انگیزترین بخش های سیالات هستش !)

سیستم های کرایوژنیک(سرمایش عمیق)

جالبه بدونید.. چندی پیش با روشهای تبریدی کرایوژن بدن چندین نفر رو منجمد کردن(یه چیزی تو مایه های مومیایی کردن، با این تفاوت که اون شخص زنده بوده و منجمد شده، و احتمال زنده شده دوبارش وجود داره!)..

اما تا حالا راهی برای برگردوندنشون به این دنیا پیدا نکردن! یکی از دلایل عدم موفقیت بازگردوندن، آسیب جدی دیدن بافت های بدن در صورت برگردوندن سریع بدن از حالت انجماد به دمای عادی هستش. اگه تو آینده این پروژه موفق بشه، یعنی میشه انسانی رو همین الان فریزش کرد و مثلا 1000 سال بعد به دنیا برگردوند!! :)

 اگه دوست داشتین میتونید با کلید واژه هایی مثل Criogen تو وب پروژه های مربوطه رو دنبال کنید.

و ...

 

ساخت و تولید

این گرایش تا چند سال پیش( حتی شاید الان) بازار کار به مراتب بهتری نسبت به دو شاخه قبلی داشت. دلیلش هم دانش بنیان نبودن سیالات و جامدات در کشورمونه.. یعنی ما تو کشورمون (برخلاف کشورهای پیشرو تو این عرصه ها) واسه طراحی به اون معنی که در جامدات و سیالات وجود داره، وقعی قائل نمیشیم!

   

ساخت و تولید تو کارشناسی دو گرایش داره .. یکی قالب سازی، دیگری ماشین ابزار. این گرایش بیشتر به روش های تولید قطعات و وسائل توجه داره.. پس میشه حدس زد که چرا تو ایران بازارکار بهتری داره..

چون زیاد به حوزه طراحی و سختی های اون نزدیک نمیشه و رشتۀ دینامیک و پویایی نیست!

گرایش های دیگه درسته که در ایران تا به حال بهش بها داده نشده(البته الان وضعیت خیلی بهتر شده)، اما در دنیا به صورت جدی پیگیری میشن..

مثلا بیومکانیک که مربوط به حوزه مهندسی پزشکی هست، در امریکا جزو 3 یا 5 (دقیقا یادم نیست) رشته برتر و پولساز به شمار میاد و پروژه های عظیمی در این زمینه در حال انجام هستش. برای نمونه میتونید پروژه های سازمان DARPA در این زمینه ها رو سرچ کنید.